Bzura Rawka 1914-1915

Niniejsza publikacja dotyczy bitwy nad Bzurą i Rawką, która toczyła się od grudnia 1914 roku do lipca 1915, a do historii przeszła z powodu swej zaciętości i kilkukrotnego użycia gazów bojowych przez Niemców. Ponadto, nie bez znaczenia jest fakt, że opisywany fragment frontu, przyjął postać umocnień pozycyjnych, tak dobrze znanych na Froncie Zachodnim, a toczone tu walki były równie krwawe. Cmentarze Wielkiej Wojny na terenie bitwy nad Dolną Bzurą i Rawką po zakończeniu II wojny światowej pokrył mrok niepamięci. Spowodowały to świeże rany ostatniej wojny, kompletnie zmieniony świat wartości oraz wyjazd z okolic Sochaczewa osadników mieszkających tu od wieków na prawie „olenderskim” i wymordowanie przez Niemców Żydów. O jedne cmentarze nie miał kto dbać, inne niszczono za niemieckość, a żydowskie jeszcze za „Niemca” stanowiły w Sochaczewie cenny materiał budowlany m.in. pod lotnisko w Bielicach. Cmentarze Wielkiej Wojny zostały zapomniane. Trwały więc niezauważone, zarastając coraz bardziej, z zapadającymi się dachami kaplic, z tablicami, którym deszcz odbierał nazwiska poległych. Drewniane krzyże prawosławne traciły ramiona, brzozowe rozpadały się w proch, a mogiły porosłe trawą służyły krowom za pastwiska. W latach 70-tych wzrosło zainteresowanie turystyką. Odkrywano zapomniane szlaki turystyczne, organizowano izby pamięci, pojawiła się moda na historię. Wtedy też odkryto znów pierwszowojenne cmentarze i zauważono, że między niemieckimi, austriackimi i rosyjskimi nazwiskami przewijają się i bardziej znajome - polskie. I że ta wojna dotyczyła i nas Polaków rzuconych naprzeciw sobie przez wrogie sobie cesarstwa. Trwająca również w pamięci wojna gazowa na naszych terenach spowodowała, że w 1978 roku skierniewicki artysta Wiesław Sokołowski przypominał o wydarzeniach spod Bolimowa w działaniach poetyckich „Wyobraźnia Granicą Strachu”, a w 1980 zorganizował spektakl poetycko-plastyczny „Misterium Bolimowskie”.