Czechosłowackie grupy SOE i zamach na Heydricha HHhH

Protektorat Czech i Moraw był dla SOE jak i czechosłowackich czynników rządowych istotny nie tylko jako obszar prowadzenia działalności sabotażowej i dywersyjnej w zakładach zbrojeniowych, ale również uzyskiwania informacji wywiadowczych o działalności niemieckiej. To było powodem zrzucenia kilkunastu grup spadochroniarzy w okresie 1941-1945 r., których podstawowym zadaniem było tworzenie sieci wywiadowczych, nawiązywanie kontaktów z podziemiem krajowym i utrzymanie stałej łączności radiowej. Protektorat był, ze względu na działalność niemieckich służb oraz podległych im jednostek służb policyjnych Protektoratu, dość trudnym terenem do operowania zarówno w zakresie wywiadowczym, jak i dywersyjnym.

Jak się wydaje w tym okresie podziemie czeskie nie było przygotowane do prowadzenia zorganizowanej na szeroką skalę akcji sabotażowej, likwidacyjnej czy dywersyjnej. To spowodowało małą aktywność grup bojowych, a co za tym idzie każda z grup spadochroniarskich była zmuszona wykonywać jedynie zlecone jej zadania. Ich sytuacja nie była podobna do cichociemnych np. w Generalnej Guberni, gdzie skoczkowie stanowili kadrę instruktorów walki czynnej, sabotażu czy dywersji. Na nie do końca skuteczne działanie niektórych grup spadochronowych miało wpływ wiele czynników jak na przykład: nieaktualne informacje o lokalach kontaktowych, które przekazywano w Anglii skoczkom; brak ustalenia placówek odbiorczych zrzutu; zagubienie dokumentów; duży poziom inwigilacji niemieckiej czy nie dość dokładne ukrycie materiałów zrzutowych. Niemniej jednak społeczeństwo czeskie pozytywnie odniosło się do „przybyszy z Anglii”. Spadochroniarze na każdym praktycznie kroku spotykali się z osobami gotowymi do świadczenia im pomocy, którzy byli przecież świadomi grożących im konsekwencji w razie odkrycia ich działań. Pozytywnie należy ocenić działalność grupy „Silver A”, która nie tylko doprowadziła do utworzenia sieci wywiadowczej, nawiązała kontakt z ruchem oporu, lecz długi czas utrzymywała nieprzerwaną łączność radiową z Londynem. Jedynym akcentem bojowym połączonych sił spadochroniarzy były akcja „Canonbury” i zamach na Heydricha. O ile rezultat nalotu na zakłady zbrojeniowe nie był zależny od działań skoczków, którzy spełnili wyznaczone zadanie to zamach, mimo nieoczekiwanej zmiany sytuacji na miejscu, został przeprowadzony według wyćwiczonych w Anglii prawideł. Nie ulega jednak wątpliwości, że jego rezultat był również w dużej mierze dziełem samego Heydricha. W wyniku tej akcji doprowadzono do fizycznej eliminacji najwyższego rangą oficera Sicherheistsdienstu i szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA), który zginął w czasie II wojny światowej z rąk podziemia. Jednocześnie zamach był pierwszym tego typu aktem zbrojnym podjętym od czasu wybuchu wojny wymierzonym w III Rzeszę oraz tak doniosłym w konsekwencji. Nadto przeprowadzono go na terenie włączonym do Wielkich Niemiec, który był do tej pory uznawany za bezpieczny dla niemieckich oficjeli. Zamach miał również aspekt psychologiczny: pozytywny dla ruchu europejskiego oporu oraz negatywny dla okupantów, którzy musieli od tej pory liczyć się z tego rodzaju odwetem podziemia. Czy jego przeprowadzenie było konieczne oraz czy poniesione ofiary rekompensowały zgładzenie Heydricha? Odpowiedź na to pytanie nie jest łatwa. Decyzja o likwidacji „płowej bestii”, jak nazywano Heydricha, miała charakter stricte polityczny i jak się wydaje nie miała żadnego znaczenia w sensie militarnym. Nie wiemy jak potoczyłyby się losy Heydricha gdyby nie zamach. Nie ulega wątpliwości, że od czasu objęcia rzeczywistych rządów w Protektoracie był osobą skupiającą w swym ręku potężną władzę i mającą bezpośredni dostęp do Hitlera. Miał także bardzo duży wpływ na Heinricha Himmlera. W III Rzeszy mówiono nawet, że mózg Himmlera nazywa się Heidrich (niem. Himmlers Hirn heiβt Heydrich – skrót HHhH) podkreślając zależność działań Reichsführera SS od pomysłów swojego inteligentnego i pozbawionego skrupułów w dążeniu do celu podwładnego. Jak się wydaje poprzez swoje działania w Protektoracie Heydrich zamierzał przenieść się na teren Francji, gdzie likwidując ruch oporu podniósłby swoją pozycję i działał w kierunku objęcia stanowiska „pierwszej osoby III Rzeszy”.